Yıkılmaz Binaların Sırrı: Sismik İzolatörler

Can ve mal kaybının büyük oranda önüne geçen, yapı güçlendirme çalışmalarının dışında depremi etkisiz hale getirmenin mucizevi yolu kabul edilen sismik izolatör nedir? Nasıl çalışır?

Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat'ta meydana 7.7 ve 7.6'lık depremlerin üzerinden tam olarak 93 gün geçti. Yaşanan bu deprem felaketi, deprem meydana gelmeden alınması gereken tedbirleri bir kez daha hatırlattı. Deprem değil, tedbirsizlik öldürür sözü tekrardan ülke gündemine damgasını vurdu. 

Binaların temeline yerleştirilen özel cihazlar sayesinde, herhangi bir sallantıda binanın sallanmasına ve dperemin şiddetinin minimum seviyeye indirgenmesine olanak sağlayan sismik izolatör teknolojisi maraş depremi ilgi odağı haline geldi. Peki deprem esnasında can ve mal kaybının büyük oranda önüne geçen, yapı güçlendirme çalışmalarının dışında depremi etkisiz hale getirmenin mucizevi yolu kabul edilen sismik izolatör nedir? Nasıl çalışır?

Sismik İzolatör Nedir? 

Deprem izolatörü son yollarda İnşaat sektöründe sıklıkla kullanılmaya başlanmış ve geleceğin trendleri arasında yerini almış,  depremin şiddetini büyük oranda etkisiz hale getiren bir teknolojidir.  Bu teknoloji, temelde binaların depreme karşı dayanıklılığı güçlendirmek amaçlı geliştirilmiş olmakla birlikte, yapı güçlendirme çalışmalarından ayrı olarak ele alınmaktadır. Önceleri sadece deprem riski yüksek olan bölgelerde nadiren kullanılıyor olsa da, artık küresel bazda yayılım göstermiştir.

Sismik izolatör; binaların temellerin yerleştirilen, binanın hareket etmesini ve sarsıntının şiddetini emilmesini sağlayan ileri teknoloji yapı elemanıdır.  Peki, çalışma prensibi nasıldır?

Sismik İzolatörler Nasıl Çalışır? 

İzolatörlerin nasıl çalıştığını anlamak için öncelikle yapısal özelliklerini ele almak gerekli. Sismik izolatörler genellikle elastromerik malzemeler ile oluşturulur ve yüksek mukavemetli çelik levhalarla kaplanır. Mvecut yapısal özellikleri binanın hem dengede kalmasını hem de herhangi bir sarsıntıda dengeli bir şekilde sallanarak, titreşimin  emilmesini sağlar.

İzolatörler bina ve temel arasına hassas ölçümler yapılarak yerleştirilir. 

Deprem esnasında, izolatörler devreye girerek binanın yayılan titreşime uygun bir şekilde sallanmasını ve depremin şiddetinin minimum seviyeye indirgenmesini sağlar. Bu süreçte binanın yapısal malzemeleri de kaliteli ile genellikle bina hiç hasar almaz ya da en az seviyede hasar alarak depremin yıkıcı etkilerinden korunmuş olur. 

Deprem izolatörü sayesinde oluşan bina ve temel arasındaki esnek bağlantı, sarsıntı esnasında binanın çökmesini engeller. 

Sismik izolatörlerin kullanılmadığı yapılarda, genellikle sarsıntı sırasında bina ve temel arasında dengesiz bir hareket meydana gelir. Bu harekete bağlı olarak bina genellikle yoğun hasar alır ya da çökme durumu meydana gelir.