Geçtiğimiz günlerde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin çalışma saatlerinin düşürülmesi yönünde açıklamalarda bulunmuştu. Bu açıklama üzerine milyonlarca çalışanda mesai saatlerinin kısalacağı yönünde bir beklenti oluştu. Bu açıklamanın üzerine Yargıtay emsal niteliğinde bir karara imza attı.

Günlük 11 Saatten Fazla Çalışana Müjde

İşten çıkarılan işçiler Çalışma Bölge Müdürlüğü'nün kapısını çaldı. Çalışma müfettişleri, iş yerindeki fazla mesai uygulamasına yönelik rapor hazırladı. Raporda günlük 11 saati aşan çalışmaların fazla mesaiye dahil edilmesi gerektiği vurgulandı. Şirket avukatları, raporun iptali talebiyle mahkemeye başvurdu. Davacı şirket avukatı; 6 haftalık çalışma süresi 259 saat çıkmasına rağmen fazla çalışma ücreti tahakkuk ettirilmediği tespitinin yanlış olduğunu öne sürdü. Santral bölümü işçilerinin 12,5 saat çalıştırıldığı tespitinin hatalı olduğunu, 2 saat ara dinlenmesi yanında 1,5 saat yemek molası ve yarım saat 2 molanın dikkate alınmadığını iddia etti. Müfettişler tarafından düzenlenen teftiş raporunun iptaline karar verilmesini talep etti. Davalı kurum avukatları ise raporların aksi ancak eşdeğer yazılı belge ile ispatlanabileceğinden teftiş raporunun iptalinin mümkün olmadığını savunarak davanın reddini istedi. Mahkeme raporun iptaline hükmetti. Karar Bölge Adliye Mahkemesi'ne taşındı. BAM, itirazların reddine hükmetti. Karar temyiz edilince devreye giren Yargıtay 9. Hukuk Dairesi emsal nitelikte bir karara imza attı.

Emsal kararla birlikte, günlük 11 saati aşan çalışmada bulunan her işçi, haftalık saati aşmasa dahi fazla mesai ücreti alabilecek. Kararda; 4857 sayılı Kanun'un 41'inci maddesine göre haftalık 45 saati aşan çalışmalar fazla çalışma sayıldığı hatırlatıldı. Yönetmeliğe göre, 4857 sayılı Kanun'un 68'inci maddesi uyarınca verilen ara dinlenmeleri, çalışma süresinden sayılmayacağı vurgulandı. Kararda şu ifadelere yer verildi:

"Ara dinlenmeleri; iklim, mevsim, yöredeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde tutularak, 24 saat içinde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi dikkate alınarak düzenlenir. Bu düzenlemenin çalışma süresi yönünden önemi, maddede işçinin bir günde kesintisiz 12 saat dinlenme süresi olduğundan söz edilmesidir. Günlük çalışma süresinin 11 saati aşamayacağı öngörülmüştür. Günlük 11 saati aşan çalışma yapılması hâlinde, uygulanacak yaptırımın ne olduğu da yine yönetmelikte düzenlenmiş olup bu hâlde 4857 sayılı Kanun'un 41, 42 ve 43'üncü maddeleri uygulanacaktır.

Bu açıklamalara göre, günlük çalışma süresine ilişkin yasal düzenlemelerin emredici nitelikte olduğu kabul edilmelidir. İşçinin haftalık çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 11 saati aşması hâlinde, bu çalışmalar için fazla çalışma ücreti ödenmesi gerekir. Müşahhas olayda iptali istenilen Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın teftiş raporunda hastanede çalışan işçilerin fazla çalışmaları belirlenirken, çalışanların 01 Ocak 2015-01 Ekim 2016 tarihleri arası dönemdeki çalışma süreleri dikkate alınmıştır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, vardiyalı çalışan işçilerin ve santral görevlisi işçilerin, çalışma saatlerine göre gece ya da gündüz çalışmaları farkı yapılmaksızın ve 4857 sayılı Kanun'un 69'uncu maddesindeki değişikliğin yürürlüğe girdiği 04 Nisan 2015 tarihi dikkate alınmaksızın hesaplama yapıldığı anlaşılmıştır. Teftiş raporunda fazla çalışması tespit edilen işçilerin, dosyadaki puantaj kayıtları ve denetim sırasında dinlenen işçilerin beyanları dikkate alınarak çalışma saatleri belirlenmeli ve gece çalışması gündüz çalışması farkı yapılarak 04 Nisan 2015 tarihinden önce bu işçilerin haftalık fazla çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 7,5 saati aşan gece çalışmalarının bulunup bulunmadığı araştırılmalıydı. Bu tarihten sonra ise haftalık fazla çalışma süresi 45 saati aşmasa dahi günlük 11 saati aşacak şekilde çalışıp çalışmadıkları tespit edilmeli ve sonucuna göre karar verilmelidir. Eksik incelemeyle karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir."

Çalışma Bakanı Açıklamaları Şu Şekildeydi;

Pandemi koşullarıyla birlikte birçok ülkede farklı çalışma modelleri benimsenmeye, çalışma saatlerinde yeni düzenlemeler yapılmaya başlandı. Bunlarda biri haftada 4 gün çalışma modeli son dönemin en çok konuşulan çalışma modellerinden biri oldu. İzlanda, İrlanda, Japonya, Birleşik Krallık gibi pek çok ülkede hayata geçirilen haftada 4 gün çalışma modeli, ülkemizde de mesai saatlerinde yeni düzenlemeler yapılacak mı sorusunu gündeme getirdi. Bununla ilgili olarak bugün Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin açıklamalarda bulundu. Bakan Bilgin açıklamasında; ‘’ Çalışma hayatımızı çağdaşlaştırarak çalışma sürelerinin yeniden daha insani şartlarda, emeğin verimliliğini birim verimliliğindeki artışı dikkate alarak yeniden düzenlemek durumundayız" dedi.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin, Hacı Bayram Veli Üniversitesi Kongre ve Kültür Merkezinde Memur-Sen Genel Kurulu’nda açıklamalarda bulundu. Bu açıklamalardan en dikkat çekeni kamu-özel sektörde çalışanların mesai saatleri konusundaki açıklama oldu. Açıklamanın devamında Bakan Bilgin; ‘’ İlk eylem Chicago’da çalışma sürelerinin 10 saate indirilmesi konusundaydı. Fakat daha sonra eylemler büyüdü. Dünya çapında yayıldı ve 8 saat talepleri ortaya çıktı. Yaklaşık yine 100 yıla yakındır veya 100 yıldan biraz daha fazla da dünyanın çeşitli ülkelerinde Uluslararası Çalışma Örgütü kuruluşuyla çalışma süreleri 8 saate indirildi. Şimdi bir başka çağda yaşıyoruz. Bu 8 saat talebinin olduğu dönem hepimizin bildiği gibi sanayi çağının başladığı dönemdi. Şimdi soru şu; bundan 100 sene önce işçiler 1 saatte ne kadar, çalışanlar 1 saatte ne kadar ürün üretiyordular, hizmet üretiyordular, bugün 1 saatte ne kadar üretiyorlar? Herhalde araya giren bu teknolojik değişimle, bu teknolojik devrimle işçilerin, emekçilerin, hizmet sektöründe çalışan emekçilerin ürettikleri değer, ürettikleri ürün, ürettikleri hizmet katlanarak artmıştır. Bunun için artık günümüzde tartışılması gereken, bu 1 Mayıslarda tartışılması gereken ilk şey çalışma sürelerinin halen sanayi çağının başlangıcında talep edilen 8 saat civarında kalması olabilir mi? Elbette açıkça olamaz. Dolayısıyla biz Türkler de çalışma hayatımızı çağdaşlaştırarak çalışma sürelerinin yeniden daha insani şartlarda, emeğin verimliliğini birim verimliliğindeki artışı dikkate alarak yeniden düzenlemek durumundayız. İngiltere’de bir pilot çalışma yapıldı ve 6 saat uygulamasına geçildi. 6 saatten sonra bunun da yetersiz olduğu için 5 saat denemesi yapılıyor. Dünyanın pek çok yerinde başta akademisyenler olmak üzere bu çalışmalar yapılıyor." Dedi.

"